ทันตกรรมใส่ฟัน (Prosthetic Dentistry)

ทันตกรรมประดิษฐ์ (ใส่ฟัน)

คือ การบูรณะฟัน อวัยวะในช่องปาก ใบหน้าและขากรรไกร ด้วยวัสดุประเภทต่างๆที่ประดิษฐ์ขึ้น ให้คงไว้ซึ่งการทำงาน ความสะดวกสบาย และความสวยงามของช่องปาก โดยการบูรณะฟันธรรมชาติ ทดแทนฟันธรรมชาติที่สูญเสียไป

ทันตกรรมประดิษฐ์เป็นศาสตร์แขนงหนึ่งที่ช่วยทดแทนฟันที่สูญเสียไปและแก้ไขปัญหาฟันที่เปราะบางหรือแตกหัก ซึ่งมีวิธีการต่างๆ ดังนี้

ฟันที่รักษารากฟันมาแล้วส่วนใหญ่เนื้อฟันที่ดีจะเหลือน้อยและฟันจะเปราะบางกว่าปกติ ทำให้เกิดการแต่หักได้ง่าย จึงควรเสริมความแข็งแรงของฟันด้วยการทำครอบฟันร่วมกับการทำ เดือยฟัน (Post and Core) ฟันที่มีขนาดเล็ก เช่น ฟันหน้าและฟันกรามน้อย หลังจากรักษารากฟันมาแล้ว ควรที่จะทำเดือยฟันร่วมกับการทำครอบฟัน ส่วนฟันกรามใหญ่ที่มีเนื้อฟันดีเหลืออยู่มากแค่อุดโพรงฟันแล้วจึงทำครอบฟันก็เพียงพอ

สะพานฟัน

สะพานฟัน การทำสะพานฟันเป็นอีกวิธีการหนึ่งทางทันตกรรมที่ช่วยทดแทนฟันที่สูญเสียไปแบบติดแน่นถาวร ด้วยการติดยึดครอบฟันบนฟันซี่ข้างเคียงและเชื่อมต่อด้วยฟันปลอมระหว่างครอบฟันที่ใช้ทดแทนฟันที่สูญเสียไป

สะพานฟันเป็นทางเลือกหนึ่งทางทันตกรรมในการทดแทนฟันที่สูญเสียไป โดยการใช้ครอบฟันลอย (pontic)ใช้ทดแทนฟันทีสูญเสียไปและเป็นตัวเชื่อมครอบฟันที่เกาะยึดบนฟันซี่ข้างเคียง

คุณประโยชน์ของสะพานฟัน

• ช่วยให้สามารถมีรอยยิ้มที่สวยงามได้ดังเดิม
• ช่วยให้สามารถมีการบดเคี้ยวและการออกเสียงที่ดีได้ดังเดิม
• ช่วยรักษารูปหน้าให้เป็นไปตามปกติ
• ช่วยแบ่งกระจายแรงบดเคี้ยวให้เป็นไปตามปกติ
• ช่วยให้สามารถหลีกเลี่ยงการรับแรงบดเคี้ยวที่มากเกินไปของฟันซี่ข้างเคียง
• ช่วยให้หลีกเลี่ยงปัญหาการล้มของฟันซี่ข้างเคียงมายังช่องว่าง
• ช่วยรักษาตำแหน่งและการทำงานของฟันให้เป็นไปตามธรรมชาติ
• ช่วยรักษาการสบฟันให้เป็นไปตามปกติ

ประเภทของสะพานฟัน

ประเภทของวัสดุที่ใช้ในการทำสะพานฟัน

ด้านข้าง ประเภทของวัสดุที่ใช้ในการทำสะพานฟัน
• 1. สะพานฟันที่ประกอบด้วยครอบฟันแบบเซรามิกและโลหะ
• 2. สะพานฟันที่ประกอบด้วยครอบฟันแบบเซรามิกล้วน
• 3. สะพานฟันที่ประกอบด้วยครอบฟันแบบโลหะล้วน (ทอง)

สะพานฟันประเภทเซรามิกผสมโลหะ และแบบเซรามิกล้วนนั้นจะมีสีสันที่เหมือนฟันจริงตามธรรมชาติ โดยทันตแพทย์มักจะแนะนำให้ผู้เข้ารับบริการเลือกใช้สะพานฟันแบบเซรามิกผสมโลหะสำหรับการทดแทนฟันกรามซึ่งใช้ในการบดเคี้ยว และแบบเซรามิกล้วนในการทดแทนฟันหน้า ซึ่งสะพานฟันแบบเซรามิกล้วนจะให้ความใส สวยงาม เหมือนฟันตามธรรมชาติ ส่วนสะพานฟันแบบโลหะล้วนนั้นจะมี่ความแข็งแรงและทนทานมากที่สุด เนื่องจากไม่มีการบิ่นหรือ แตกเหมือนเซรามิก

ฟันปลอม

ฟันปลอม ฟันปลอม เป็นการทดแทนฟันแบบถอดออกได้ โดยทั่วไปฐานฟันปลอมสามารถทำได้ด้วยพลาสติก และโลหะ ขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้เข้ารับบริการ

ในระยะแรกๆของชีวิต เกือบทุกคนจะมีฟันแท้เกือบครบ เมื่อเวลาผ่านไปอาจเริ่มทยอยถอนไปทีละซี่ จนในที่สุดบางคนอาจไม่เหลือฟันแท้เลย จึงจำเป็นต้องทำ ฟันปลอม เพื่อช่วยในการบดเคี้ยว เพื่อความสวยงาม รวมไปถึงเพื่อช่วยในการออกเสียงที่ชัดเจนด้วย นอกจากนี้แล้ว ฟันยังสามารถช่วยลดหรือป้องกันการเสื่อมสภาพที่อาจจะเกิดขึ้นกับอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการบดเคี้ยวได้ เช่น การถอนฟันไปซี่เดียวอาจทำให้ฟันข้างเคียงล้ม เกิดช่องว่างระหว่างซอกฟัน เศษอาหารเข้าไปติดเกิดฟันผุ เหงือกอักเสบและโรคปริทันต์ตามมา ส่วนฟันคู่สบก็จะเกิดการเสื่อมสภาพ เนื่องจากไม่มีแรงกระตุ้นจาการบดเคี้ยวอาหาร ทำให้เกิดการละลายตัวของกระดูก เอ็นยึดปริทันต์แคบและบางลง อาจทำให้ฟันคู่สบยื่นยาวหรือห้อยออกมา ในภายหลังอาจต้องถอนฟันที่ยื่นนี้ออกและต้องตัดแต่งกระดูกที่ห้อยออกด้วย ในบางรายที่ถอนฟันหลังไปหมด จะมีผลเสียคือ คางจะรั้งขึ้น ทำให้ฟันหน้าสบกันที่ด้านปลายฟัน ทำให้ปลายฟันสึกหรือฟันหน้าล่างอาจไปกัดโดนเพดานทำให้เจ็บเหงือก หรือกัดโดนคอฟันบนทำให้ฟันบนยื่น ผู้ที่ทำครอบฟันหน้า ครอบฟันอาจแต่ได้เพราะต้องรองรับแรงมาก

อย่างไรก็ตามการใส่ ฟันปลอม ก็อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อฟันที่เหลืออยู่ ช่วงระหว่างรอยต่อของฟันปลอมและฟันธรรมชาติอาจมีเศษอาหารติดอยู่ก็ให้เกิดฟันผุได้ ส่วนบริเวณที่ฟันปลอมปิดทับ เช่นเพดาน ขอบเหงือก จะขาดการกระตุ้นและทำความสะอาด ก่อให้เกิดการอักเสบได้เช่นกัน ส่วนฟันธรรมชาติที่รองรับฟันปลอมอาจถูกทำลาย อาจโยกและเจ็บปวดภายหลังได้

ฟันปลอมแบ่งเป็น 3 ลักษณะ

• สะพานฟันหรือฟันปลอมชนิดติดแน่น
• ฟันปลอมบางส่วนชนิดถอดได้
• ฟันปลอมทั้งปาก

1. สะพานฟันหรือฟันปลอมชนิดติดแน่น

สะพานฟัน เป็นฟันปลอมที่มีลักษณะใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติโดยการกรอฟันซี่ข้างเคียง เพื่อทำครอบฟันเป็นหลักยึดของสะพานฟัน เพื่อทำฟันปลอม การทำครอบที่ฟันหลักจะช่วยป้องกันฟันผุและให้ความสวยงาม

กรณีที่เหมาะในการทำสะพานฟัน

• - ระยะช่วงที่ถอนฟันออกไปเป็นช่วงสั้น มีฟันหน้าและฟันหลังของช่วงฟันที่ถอนไป
• - ฟันหน้าที่ถูกถอนไป และมีสภาพสันเหงือกที่ปกติ
• - ในรายที่สูญเสียฟันหลัง และเว้นช่องมีฟันหน้าหายไปด้วย ถ้าทำฟันปลอมชนิดถอดได้โดยใช้ฟันซี่โดดเป็นหลัก ฟันโดดจะไม่แข็งแรงพอจะเป็นฟันหลักได้ แต่ถ้าทำสะพานฟันยึดติดฟันหน้า ฟันโดดและฟันหลัง จะได้ความแข็งแรงมากขึ้น

กรณีที่ไม่เหมาะในการทำสะพานฟัน

• - ระยะช่วงที่ถอนฟันออกไปเป็นช่วงยาว
• - ฟันหลักไม่แข็งแรงพอ

2. ฟันปลอมบางส่วนชนิดถอดได้

คือฟันปลอมที่ทำขึ้นให้กับผู้ที่ยังมีฟันธรรมชาติเหลืออยู่ เป็นการใส่ฟันเพียงบางส่วนและเป็นฟันปลอมที่สามารถถอดออกมาล้างทำความสะอาดได้

กรณีที่เหมาะในการทำฟันปลอมบางส่วนชนิดถอดได้

• - ฟันหลักด้านท้ายไม่มีทำให้ไม่มีฟันหลักเพื่อยึดสำหรับทำสะพานฟัน
• - ระยะช่วงที่ถอนฟันออกไปเป็นช่วงยาว
• - ช่วงที่เพิ่งถอนฟันไปใหม่ๆ เหงือกยังไม่ยุบสนิทดี ถ้าคอยจนแผลหายเหงือกจะยุบลงไปอีก อาจทำฟันปลอมชนิดถอดได้ใส่ไปก่อนเมื่อสันเหงือกยุบสนิทดีจึงมาเสริมฐานฟันปลอมต่อ การใส่ฟันเร็วจะช่วยคงสภาพสันเหงือกทำให้เหงือกเต็มไม่ยุบตัวมาก

การใส่ฟันปลอมชนิดถอดได้ ต้องมีตะขอโยงเพื่อยึดฟันอาจทำให้รู้สึกรำคาญ เป็นที่กักขังของเศษอาหาร รับประทานอาหารไม่สะดวกและไม่สวยงาม

3. ฟันปลอมทั้งปาก

กรณีที่เหมาะในการทำฟันปลอมทั้งปาก

• - ไม่มีฟันธรรมชาติเหลืออยู่แล้ว
• - ฟันที่เหลืออยู่มีน้อยซี่ รูปร่างฟัน, กระดูกยึดรอบรากฟันไม่ดี ฟันโยกมาก ใช้เป็นหลักยึดไม่ได้
• - สุขภาพช่องปากไม่ดี มีฟันผุมาก ควรถอดทิ้งแล้วทำฟันปลอมทั้งปาก
• - ฟันที่เหลืออยู่ไม่สวย อยู่ในตำแหน่งที่ไม่ดี มีแนวด้านสบฟันห้อยหรืออยู่นอกสันเหงือก หากทำฟันปลอบถอดได้หรือติดแน่นโดยยึดแนวฟันเดิมจะไม่ได้ความแข็งแรงที่ดี ขาดการยึดแน่น และไม่สวยงาม

ประโยชน์ของทันตกรรมประดิษฐ์ในการทดแทนฟันที่สูญเสียไปมีดังนี้

• ช่วยป้องกันการเคลื่อนหรือล้มของฟันซี่ข้างเคียง
• ช่วยหลีกเลี่ยงปัญหาของการถูกทำลายของเนื้อเยื่อโดยรอบ
• ลดปัญหาความยุ่งยากในการทำความสะอาดฟัน ฟันผุ และโรคเหงือก เนื่องจากฟันล้มหรือฟันเคลื่อนที่ไปยังบริเวณที่ว่าง
• ช่วยเสริมสร้างบุคลิกและรอยยิ้มที่สวยงาม
• ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหาร
• อาจสามารถช่วยเพิ่มสมรรถภาพในการพูด
• ช่วยหลีกเลี่ยงปัญหาของรูปหน้าเนื่องจากการสูญเสียฟัน